علم کوه؛ آلپ ایران

حتما تا کنون جملات بسیاری در خصوص علم کوه شنیده اید، کوهی مرتفع با چشم اندازی بی نظیر، محصور در میان دشت و دره و قله های بلند.
اما در کنار همه ی این زیبایی ها، با کوهی پر چالش و خطرناک سروکار خواهید داشت. علم کوه با ارتفاع 4850 متر دومین قله ی مرتفع ایران به شمار می رود، اما می توان گفت از لحاظ سختی و فنی بودن، رتبه ی اول را از آن خود کرده است.
این کوه در 20 کیلومتری جنوب غربی شهر کلاردشت و در منطقه ی تخت سلیمان در استان مازندران قرار دارد. در منطقه ی مذکور 47 قله ی بالای 4000 متر وجود دارد که علم کوه بلندترین قله است.

علم کوه از جاذبه های متنوعی چون قله های مرتفع، یخچال ها، دیواره های صعب العبور و مناظری فوق العاده برخوردار است که سالانه گردشگران و کوهنوردان بسیاری را از سرتاسر جهان به خود جذب می کند. یکی از جذابیت های اصلی وجود دیواره و مسیرهای فنی برای سنگ نوردی و دیواره نوردی است.

برادران برن مولر آلمانی در سال 1281به بررسی منطقه تخت سلیمان پرداخته و علم کوه را به عنوان بلندترین قله این منطقه مشخص کردند. البته مدرک معتبری در مورد صعود آن ها وجود ندارد.
در سال 1312 گروهی از کوهنوردان انگلیسی به سرپرستی داگلاس بسک(Douglas Busk) توانستند به علم کوه صعود کنند. داگلاس به همراهی پروفسوری اتریشی به نام هانز بوبک (Hans Bobek) با صعود به قله در سال 1313، ارتفاع آن را 4822 متر، مرتفع ترین قله منطقه، اعلام کردند. بوبک توانست صعود برادران مولر در سال 1281 را ثابت کند.
در سال 1315 گروهی از آلمان توانستند از جبهه شمالی صعود کرده و مسیر صعودی آن ها به گرده آلمان ها معروف شده است. در سال 1329 کوهنوردان زن ایرانی توانستند صعود به قله شاخک در منطقه تخت سلیمان را به نام خود ثبت کنند.
منبع: ارسباران

منطقه علم کوه در ارتفاع بالایی قرار گرفته و دارای دره ها و دامنه های پرشماری است. از این رو گونه های گیاهی و جانوری متنوعی در منطقه یافت می شود.
از گونه های گیاهی شاخص علم کوه می توان ارس، خزنده، گیاهان بالشتکی نظیر کلاه میرحسن، چوبک و گون و از گونه های جانوری نیز کل و بز، خرس قهوه ای، پلنگ، گرگ، شغال و کبک دری را نام برد.

تخت سلیمان منطقه ای کوهستانی با ارتفاع بالا بوده و به همین دلیل یخچال های بسیاری در آن یافت می شود و می توان آن را یکی از بزرگ ترین نواحی کوهستانی یخچال ایران برشمرد.
یخچال ها در ارتفاع حدودی 4000 متر و در میان قلل گرانیتی تخت سلیمان قرار گرفته اند. سرچال، علم چال، تخت سلیمان، مرجیکش، خرسان، هفت خوان، چالون، شانه کوه و اسپلیت از یخچال های معروف منطقه هستند.

از دوجبهه می توان به علم کوه صعود کرد:

برای صعود از این مسیر باید از ونداربن، تنگ گلو و دشت حصارچال عبور کرد. جبهه جنوبی پرترددترین مسیر صعود به قله علم کوه است. چانپناهی در این جبهه وجود ندارد و برای شب مانی، کمپ (چادر زدن) در دشت حصارچال تنها گزینه ی پیش رو است.

جبهه شمالی از ونداربن و علم چال عبور می کند و 3 مسیر را شامل می شود:
- سیاه سنگ ها درجه سختی پایین تری نسبت به دو مسیر دیگر این جبهه دارد. برای صعود از این مسیر، داشتن مهارت در دست به سنگ شدن ضروری است.
- گرده آلمان ها برای اولین بار توسط گروهی از آلمان گشایش شده و به همین دلیل به این نام شناخته شده است.
- دیواره علم کوه، یکی از دیواره های فنی معروف در جهان با ارتفاع تقریبی 600 متر مسیری کاملا عمودی است و نیاز به مهارت های دیواره نوردی دارد. این مسیر جبهه شمالی علم کوه را به یکی از سخت ترین و جالب ترین مسیرهای کوه نوردی تبدیل کرده و در ردیف کوه های آلپ قرار داده است. جنس آن از سنگ های گرانیتی سخت و محکم با رنگ های حنایی و خاکستری روشن است. در این دیواره مسیرهای متعددی ایجاد شده که از جمله آن ها می توان هاری روست، آرش، کرمانشاهی ها، کرجی ها، فرانسوی ها، لهستانی 48، ایتالیایی ها و تبریزی ها را نام برد.

ایرانی ها توانستند در دهه 60 رکوردهای شگفت انگیزی در صعود از این دیواره بر جای بگذارند.
صعود تک نفره توسط محمد شهیددخت از مسیر اورال تبریز در مدت 3 روز (سال 1360)، صعود انفرادی زمستانی دیواره علم کوه توسط محمد نوری در بهمن ماه 1369 و صعود از 3 مسیر دیواره علم کوه طی 1 روز توسط حسین طالبی مقدم طی 12 ساعت و 20 دقیقه از جمله اولین هایی هستند که در لیست رکوردهای این دیواره جای گرفته اند.

همانطور که گفته شد، علم کوه در منطقه ای کوهستانی با ارتفاع بالا قرار گرفته است. در فصول پاییز و زمستان می توان شاهد بارش برف و طوفان و ریزش متوالی بهمن های سنگین بود. از این رو بهتر است صعود به قله را برای فصل تابستان برنامه ریزی کنید.

علم کوه به دلیل داشتن تنوع در مسیرهای صعودی با درجه سختی های متفاوت، نیازمند تجهیزات مختلفی است. اما می توان گفت که برای صعود از هر جبهه، تجهیزات مشترکی وجود دارد که عبارتند از:
- کوله مناسب
- کفش مناسب کوهنوردی
- گورتکس
- لباس کوهنوردی
- عینک کوهنوردی
- دستکش دو پوش
- باتون
- گتر
- چادر کوهنوردی
- کیسه خواب مناسب

کوهنوردان تازه کار ممکن است صعود به آلپ ایران را غیرممکن تصور کنند و تنها رویای آن را در سر داشته باشند. مسیر سنگی و پر چالش، این قله را برای برخی از کوهنوردان تا حدی دست نیافتنی کرده است.
اما با داشتن آمادگی جسمانی بالا، همراه داشتن تجهیزات لازم، همراه شدن با لیدری باتجربه و کاربلد، رعایت اصول گام برداری و در کل توجه به کلیه ی نکات کوهنوردی می توان هر قله ای را فتح کرد. قدم گذاشتن در مسیرهای سخت برای به دست آوردن اهداف بزرگ نیازمند صبر و حوصله بالایی بوده و صعود به قلل مرتفع نیز از این امر مستثنی نیست.
چهارفصل ایران با برنامه ریزی دقیق و انجام پیش برنامه های لازم، شما را برای دستیابی به این مهم یاری خواهد کرد.