کشور آلمان با دارا بودن دانشگاه های معتبر در لیست اغلب افرادی که قصد ادامه تحصیل در کشوری خارج از محل تولدشان دارند وجود دارد. از جمله خصوصیاتی که این دانشگاه ها دارند رایگان بودن تحصیل یا پایین بودن قابل توجه هزینه های تحصیل نسبت به سایر کشورها می باشد. همچنین این کشور این امکان را به فرد میدهد که پس از 5 سال اقامت تحصیلی درخواست اقامت دائمی خود را ارائه داده که در این صورت با درصد بسیار بالایی مورد پذیرش قرار خواهد گرفت.
تحصیلات دانشگاهی در آلمان همچون سایر کشورها در سه مقطع لیسانس، فوق لیسانس، دکتری امکان پذیر است با این وجود دریافت پذیرش در هر سطح نیاز به ارائه مدارک خاص خود را دارد که در ذیل به تفصیل در مورد آنها سخت خواهیم گقت.
همانند سایر سیستم های آموزشی در کشور آلمان نیز اولین مقطع دانشگاهی سطح کارشناسی می باشد. به طور معمول این مقطع در طول 3 سال یا 6 ترم به پایان می رسد با این وجود طول دوره برخی از رشته های تحصیلی متفاوت بوده و تعداد ترم های هردسته با توجه به توع دروس متفاوت می باشد. به طور مثال رشته های علوم کاربردی که دارای واحد های عملی نیز می باشند میتوانند یک ترم طولانی تر باشند یا اغلب رشته های هنر 4 سال یا 8 ترم به طول بیانجامند.
جهت تحصیل در دانشگاه های آلمان نیاز به داشتن مدرک زبان آلمانی و در برخی از آموزشگاهها نیز نیاز به داشتن مدرک زبان انگلیسی می باشد. نمره لازم جهت زبان انگلیسی آیلتس 6 و مدرک زبان آلمانی سطح B1 می باشد. در مورد هزینه های تحصیل باید گفت در صورت تحصیل در مراکز دولتی دانشجویان نیاز به پرداخت حدود 500 یورو در هر ترم می باشند ولی در صورت انتخاب رشته های خاص یا دانشگاه های غیر دولتی هزینه هزینه تحصیل سالانه حدود 10.000 تا 26.000 یورو خواهد شد.
برلین بزرگترین شهر آلمان بوده و همچنین دارای تعداد بالایی دانشگاه و موسسه تحقیقاتی می باشد. از آنجایی که هزینه های زندگی در برلین پایین بوده و همچنین دارای دانشگاه های انگلیسی زبان می باشد، گزینه مناسبی جهت انتخاب و اخذ ویزای تحصیلی برای افراد می باشد.
شهر دانشجویی بعدی در آلمان مونیخ می باشد. این شهر سومین شهر بزرگ آلمان بوده و جز رتبه های بالا در بین شهرهای صنعتی جهان می باشد. فرانکفورت نیز یکی از شهرهاییست که مقصد عمده دانشجویانی می باشد که خواهان تحصیل در رشته های اقتصاد و وابسته به بورس هستند.
همانند مقطع کارشناسی، مقطع کارشناسی ارشد نیز قابل پذیرش در هر دو نوع دانشگاه های دولتی یا خصوصی می باشد اما معمولاً دانشجویان بین المللی خواهان اخذ پذیرش از دانشگاه های خصوصی می باشند. هزینه تحصیلی در دانشگاه های دولتی شامل هزینه ثبت نام می باشد که مبلغی بین 400 تا 600 یورو است اما شهریه دانشگاه های خصوصی کمی بیشتر بوده و سالانه بین 6000 تا 9000 یورو خواهد بود.
طول دوره کارشناسی ارشد 2 سال بوده که دارای واحد های تئوری و ارائه پروژه می باشد. همچنین جهت تحصیل به زبان انگلیسی نیاز به آیلتس 6.5 و سطح B1 زبان آلمانی جهت تحصیل به این زبان می باشد.
فردی که خواهان اخذ ویزای تحصیلی جهت مقطع دکترا باشد باید دارای شرایط خاصی از جمله مدرک زبان در سطح بالا، معدل بالای ۱۷ و مقالات ISI بوده و از لحاظ علمی در سطح بالایی قرار داشته باشد. در این مقطع فرد میتواند به یکی از دو روش موجود دریافت مدرک دکتری اقدام به تحصیل نماید. یکی از این دو روش مطالعات فردی بوده که فرد باید دارای انگیزه نامه ای با سه گزینه جهت مکان تحقیق خود باشدکه نزدیک ترین آنها به اهداف تحصیلی فرد انتخاب شده و تحت نظر یک استاد دانشگاه که ناظر بر پایان نامه میباشد کار تحقیقاتی خود را پیش می برد. طول مدت زمان این دوره بین 3 تا 5 سال متغیر می باشد.
نحوه دوم گذراندن این مقطع روش ساختاری می باشد. به این معنی که این مورد تحت نظر کامل دانشگاه صورت می گیرد و فرد با نظارت کامل اساتید و ابلاغیه و راهنمایی کامل آنها و بدون اجازه به تصمیم گیری شخصی عمل می کند. این دوره نیز میتواند بین 3 تا 5 سال به طول بیانجامد.
تاکید بر این نکته که فرد جهت تحصیل در مقطع دکتری در کشور آلمان نیاز به نمره بالای مدرک زبان ( حداقل 6.5 ) و رزومه پربار تحصیلی دارد خالی از لطف نیست.
تحصیل در آلمان بسیار مقرون به صرفه بوده با این حال بورسیه های تحصیلی فراوانی وجود دارند که فرد با توجه به شرایط خود میتواند امکان استفاده از آنها را داشته باشد. بورسیه های تحصیلی معمولاً شهریه های دانشگاه های دولتی و غیر دولتی را شامل میشوند اما هستند بورسیه هایی که برخی از هزینه های زندگی دانشجو را نیز پوشش می دهند.
بالاترین هزینه های که جهت زندگی در آلمان بر عهده فرد قرار میگیرد هزینه اقامت می باشد. این مبلغ با توجه به شهر محل اقامت متفاوت می باشد و می تواند بین 400 تا 850 یورو متغیر باشد که البته این مبلغ در صورت استفاده از خوابگاه یا اقامت در آپارتمان های دانشجویی میتواند به میزان قابل توجهی کاهش یابد.
دیگر هزینه های زندگی از جمله حمل و نقل و خوراک و سایر ملزومات زندگی نیز به نسبت هر فرد متفاوت خواهد بود با این حال میتواند مبلغی حدود 750 تا 850 یورو در ماه باشد.
دانشجویانی که در آلمان مشغول به تحصیل هستند اجازه 120 روز کار در طول یک سال را دارند. مبلغ درآمد نیز می تواند جهت هر ساعت بین 9 تا 11 یورو متغیر باشد با این وجود میتوان با انجام فعالیت تخصصی تر مبلغ بالاتری در آمد داشت اما این نکته باید در نظر گرفته شود که در آمد های بالاتر از ماهیانه 450 یورو مشمول مالیات خواهد بود که البته این مالیات مبلغ ناچیزی می باشد.
دانشجویانی که تحصیل خود را در آلمان به اتمام رسانده اند تا 18 ماه فرصت دارند تا با یافتن شغلی متناسب با تحصیلات خود ویزای خود را از حالت تحصیلی به اجازه کار تغییر دهند. با توجه به اینکه آلمان کشوری صنعتی می باشد جهت رشته های مهندسی باز کاری مناسبی دارد از این رو افراد مشغول به تحصیل در این رشته ها می توانند امید بالایی به تغییر وضعیت ویزای خود از حالت تحصیل به اجازه کار داشته باشند.
افرادی که در آلمان دارای اجازه و اقامت کاری می باشند پس از 5 سال فعالیت شغلی می توانند درخواست اقامت دائم نمایند. برای دریافت اقامت دائم و پاسئورت کشور آلمان افراد باید مراحلی را طی نمایند و واجد شرایط جهت دریافت پاسپورت این کشور باشند. این موارد عبارتند از :